VSBfonds-directeur Bernt Schneiders neemt na negen jaar afscheid

‘Een mooie strik om een rijke ervaring die ik nooit had willen missen.’

Na 22 jaar burgemeesterschap werd Bernt Schneiders in 2016 directeur van VSBfonds. Negen jaar later neemt hij afscheid en keert hij terug in het ambt, als waarnemend burgemeester van Noordwijk. In deze afscheidsblog spreekt Bernt zich een laatste keer als directeur uit over een aantal woorden die zijn tijd bij VSBfonds gekenmerkt hebben. ‘Er gaat een mooie strik om een rijke ervaring die ik nooit had willen missen.’

2016
‘Toen ik bij VSBfonds begon, kende ik de fondsenwereld al wel. Als burgemeester én inwoner van Haarlem was ik nauw betrokken bij het maatschappelijke en culturele veld. Denk aan poppodium Patronaat, film- en theaterhuis De Schuur én Bevrijdingspop, een festival dat draait op vrijwilligers en veel sociale verbinding brengt. Ook was ik betrokken bij Schalkwijk. Ooit een Vogelaarwijk (een krachtwijk die extra Rijkssteun kreeg, aangewezen door toenmalig minister Vogelaar, red.), nu een wijk vol vernieuwing en betrokken bewoners. Daar heb ik de kracht van betrokken buurtbewoners en bewonersinitiatieven ervaren. Ondanks al die ervaring was directeur worden van VSBfonds toch een sprong in het diepe. Ik heb er geen moment spijt van gehad.’

Sinterklaas
‘Een enkeling dacht dat directeur zijn van VSBfonds een soort Sinterklaas spelen is. Maar zo werkt het totaal niet. We streven naar een sociale, inclusieve en creatieve samenleving waarin mensen elkaar ontmoeten en eerlijke kansen krijgen. Dat is een duidelijke missie, maar het zijn de initiatiefnemers in het land die die missie waar kunnen maken met onze steun. Onze taak is om het donatiebudget van zo’n 30 miljoen euro per jaar zo effectief mogelijk aan hen te besteden. Dat is een heel grote verantwoordelijkheid.’

Fifty-fifty
‘Na de financiële crisis werd VSBfonds flink geherstructureerd. Toen ik kwam, moesten we het fonds opnieuw uitvinden. We organiseerden ‘koersdagen’. En we besloten het kunstfonds te transformeren naar een fonds dat zowel sociaal-maatschappelijke als culturele initiatieven ondersteunt. Er moest een fifty-fifty-balans komen: Mens & Maatschappij en Kunst & Cultuur.’

Haarvaten
‘We wilden geen fonds meer zijn dat alleen maar aanvragen van achter een bureau beoordeelt. We wilden de mensen achter die aanvragen écht begrijpen. Daarom trekken adviseurs de regio in, organiseren zij speeddates en wordt er actief gebeld met initiatiefnemers. Bij VSBfonds werken gedreven, nieuwsgierige mensen.’

Drempels
‘Die hebben we steeds verder verlaagd. VSBfonds is benaderbaar, er is ruimte om in gesprek te gaan. Om je initiatief tegen een van de adviseurs aan te houden, om te sparren en verder te komen. Het geeft VSBfonds ook een beter en completer beeld van iemands ideeën. Achter een op het oog niet-passende aanvraag zit soms een idee dat wél de impact heeft die past bij VSBfonds. Soms zeggen we: schaaf je plan wat bij, praat met een gelijkgestemde initiatiefnemer. En probeer het dan met ons eerste steuntje in de rug. Zo help je mensen verder.’

Vertrouwen
‘Essentieel. Overheid en politiek tonen steeds minder vertrouwen in mensen. Kijk naar de toeslagenaffaire of het migratiedebat. VSBfonds stelt vertrouwen juist centraal. Heb je een goed plan om discriminatie tegen te gaan, mensen te verbinden of jongeren kansen te geven? Ga het maar doen, wij steunen je. Probeer, leer, evalueer, schaal op. VSBfonds is daarin een voortrekker.’

Leren
‘We besloten als eerste fonds samen met initiatiefnemers de impact van hun projecten te meten. Zo leerden we samen wat goed ging en wat beter kon. Zij namen de inzichten mee in hun initiatieven, wij in ons eigen denken en doen. Want VSBfonds is een lerende, zichzelf steeds weer ontwikkelende organisatie, die dicht op de samenleving staat.’

Agenderen
‘Bij VSBfonds kreeg ik de ruimte om ook andere maatschappelijke rollen te vervullen. Van lid van Raden van Commissarissen, Raden van Toezicht en commissies, tot vrijwillig voorzitter van de Voedselbank Haarlem. Een sterk netwerk in de samenleving én in de wereld van beleidsmakers is als fondsdirecteur cruciaal. Het maakt dat we steeds meer zijn gaan samenwerken met andere fondsen en organisaties en sociaal-maatschappelijke thema’s agenderen bij de overheid. Ook dat is een belangrijke taak van fondsen.’

Corona
‘Plots stond alles stil, ook de kunst- en cultuursector. Samen met de BankGiroLoterij (nu VriendenLoterij, red.) en andere fondsen richtten we razendsnel het Kickstart Cultuurfonds op. Zo konden podia en theaters binnen de anderhalvemetersamenleving hun publiek blijven bereiken. We toonden aan dat fondsen samen snel en effectief kunnen handelen. Die eerste zet was zeker toen heel belangrijk.’

Samen
‘Zoals gezegd: fondsen werken meer en meer samen, zeker nu de overheid terughoudender is. Ze nemen initiatief en risico en kunnen nieuwe bewegingen starten. Zoals in het programma SAMEN, waarin bewonersinitiatieven, gemeenten en fondsen beter gingen samenwerken. Of in de We Doen Het Samen-coalitie, die lokale gemeenschappen versterkt en voor structurele financiering lobbyt. Lokale initiatieven tonen aan dat het anders en beter kan. Ze laten zien dat je sociale samenhang, kansengelijkheid en een inclusieve samenleving kunt bevorderen en zelfs de aanzet kunt zijn tot systeemverandering.’

Bewonersinitiatieven
‘Ik geloof in de kracht van mensen die zich inzetten voor leefbare buurten en steden, en de verbinding tussen verschillende soorten mensen. Juist in tijden waarin de polarisatie toeneemt, is dat enorm belangrijk. Er zijn tal van initiatieven die VSBfonds op dat gebied ondersteunt. We namen ook het initiatief voor het landelijke Huis van Actief Burgerschap. Ik heb me daar persoonlijk sterk voor gemaakt. In de Bibliotheek Neude in Utrecht is nu een plek waar initiatiefnemers en veranderaars elkaar ontmoeten, ideeën delen, kennis uitwisselen en samenwerken. Er worden activiteiten georganiseerd. Het is het kloppend hart van actief burgerschap in Nederland.’

Medewerkers
‘De mensen die bij VSBfonds werken hebben een groot hart. Ze hebben oog voor wie niet aan kan haken. En voor initiatiefnemende mensen die dáár iets aan willen veranderen. Ze begrijpen ook als geen ander hoe belangrijk de rol van kunst en cultuur is voor onze samenleving en dat het voor iedereen toegankelijk moet zijn. Hoe het verbindt, verrijkt en mensen aan het denken zet. Bij VSBfonds werken is dus mooi én bijzonder. Het heeft een hoge maatschappelijke relevantie.’

Sport
‘Hoewel we geen sportfonds waren, hebben we wel onze schouders gezet onder het Nationaal Fonds voor de Sport. Want sport verbindt mensen met verschillende achtergronden, ga maar kijken op de sportvelden. Het fonds ondersteunt projecten die bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling. Het is een initiatief van NOC*NSF en de sportbonden, gesteund door VSBfonds en het Ministerie van VWS. Een mooi voorbeeld ook van samen volhouden tot iets gaat vliegen.’

Studenten
‘Zij zijn de nieuwe generatie. Zij geven de samenleving van de toekomst vorm. VSBfonds Beurzen zijn niet meer voor de best presenterende studenten, maar voor studenten met een overtuigende motivatie en maatschappelijke drive om internationale ervaring op te doen. De beurzen zijn er inmiddels ook voor mbo-studenten, die we in Nederland veel meer moeten waarderen.’

Muziek
‘Muziek is een grote hobby. Ik speelde als burgemeester nog in wel eens in bands en ben sinds 2017 erevoorzitter van Stichting Gitaarlem. Mijn eigen basgitaar pak ik minder vaak, maar muziek blijft belangrijk. Mijn held? Herman Brood. Mijn huidige favoriet? De band Johan. Als ik ooit een album zou maken? Dan heet het ‘On the road'. De titel waaronder mijn VSBfonds-blogs zijn gepubliceerd.’

Vooruitgang
‘Gang is alles. Stilstand is funest, dynamiek is brandstof. Of het nu gaat om mensen die moeite hebben mee te komen of om bewonersinitiatieven: beweging brengt vooruitgang. Ik heb zóveel initiatiefrijke, gedreven mensen ontmoet, dat geeft de burgervader moed. VSBfonds is zelf ook in beweging, met bijvoorbeeld de verhuizing naar de Mariaplaats: midden in de reuring van het maatschappelijke leven. En ja, ook ik ga verhuizen, op naar een nieuwe uitdaging. Om negen jaar VSBfonds gaat een heel mooie strik. Het is een rijke ervaring die ik nooit had willen missen.’