Utrechtse kinderen ontdekken de jarige Grondwet
Op de verjaardag van de Nederlandse Grondwet, die op 3 november 175 jaar werd, lanceerde Stichting Vreedzaam in samenwerking met Artikel 1 Midden-Nederland een interactieve tool waarmee kinderen de Grondwet kunnen ontdekken. Door minigames te spelen op school, in de wijk, thuis, met elkaar of alleen. ‘Want je wordt niet met een democratisch gen geboren, je wordt democratisch opgevoed’, verklaart Annemiek van Vliet, directeur van Stichting Vreedzaam.
Feit of fabel: met een drone mag je boven de tuin van je buren vliegen. Of dit dilemma: altijd een meester die schreeuwend lesgeeft of iedereen die je tegenkomt een knuffel geven? Het zijn een paar voorbeelden van de stellingen die kinderen moeten beantwoorden via www.iedereenaanzet.nl. De tool laat kinderen nadenken over normen en waarden die hun weerslag vinden in de Nederlandse Grondwet. Het idee past helemaal in het gedachtengoed van Stichting Vreedzaam.
Vreedzame School
Even terug in de tijd. Sinds 2006 is burgerschap onderdeel van de Onderwijswet. Het was aanleiding voor de ontwikkeling van het democratisch burgerschapsprogramma De Vreedzame School, een idee van pedagoog Leo Pauw. Dit onderwijsprogramma voor de basisschool wordt inmiddels op meer dan duizend scholen gebruikt. ‘Daarmee helpen we kinderen om mee te doen in een democratie. Dat gaat over gedrag en vaardigheden’, vertelt Annemiek. ‘De school wordt een oefenmaatschappij. Leerlingen kunnen er oefenen met normen en waarden. Ze leren keuzes te maken en argumenten te gebruiken, ze maken een familiemuseum over hun thuissituatie, ze leren complimenten te geven, er wordt een leerlingenraad opgezet en bij conflicten is er een jeugdige klassenmediator.’
Ook in de wijken
Vanuit de Vreedzame School ontstond de Vreedzame Wijk. Want wat je op school leert, moet je ook in de speeltuin en op je sportclub hanteren. ‘Als de sfeer buiten de school niet prettig is, gaan kinderen zich aanpassen’, zegt Annemiek van Vliet. ‘Op straat is het vaak anders dan op school. Daarom werken we met allerlei partners in de wijken samen om ons gedachtengoed en onze methodiek ook daar te borgen. Van wijkagent tot jongerenwerkers, van sportcoach tot buitenschoolse opvang.’ En het succes praat zich rond. Er zijn inmiddels vijftig vreedzame wijken in achttien gemeenten.
Steun geeft lucht en ruimte
‘We werken maar met drie mensen in de stichting’, zegt Annemiek. ‘We krijgen geen subsidie. Daarom zijn we blij met VSBfonds. Zij helpen ons al tien jaar en hebben ons bijvoorbeeld financieel ondersteund, zodat we mensen konden inhuren om onze overhead goed te organiseren. De bedrijfsvoering, de communicatie. Wij kregen daardoor lucht en ruimte om in de wijken aan de slag te gaan.’ En ook bij de ontwikkeling van de tool over de Grondwet ondersteunde VSBfonds. Die tool werd op 3 november gelanceerd bij het Stadskantoor in Utrecht, waar op hetzelfde moment de aangepaste tekst van Artikel 1 van de Grondwet werd onthuld. Daarin is het verbod op discriminatie op grond van handicap of seksuele oriëntatie toegevoegd.
Betrokken burgers
De stichting kwam op het idee van de tool toen oud-politicus Bas de Gaay Fortman twee jaar geleden een brief naar alle burgemeesters stuurde, waarin hij aandacht vroeg voor bewustwording van de Grondwet, ons belangrijkste democratische document. ‘We zijn toen na gaan denken over manieren waarop we de Grondwet speelser konden maken, op een interactieve manier. Zodat kinderen betrokken burgers worden die respectvol met elkaar en anderen omgaan. Ja, dit sluit naadloos aan op onze visie over burgerschap. En bij de idealen van VSBfonds.’
‘Kinderen willen een wet tegen pesten, tegen oorlog en een wet om beter over de aarde na te denken. En ze vragen zich af waarom er niets over dieren in de Grondwet staat.’
Wet tegen pesten
Met het Utrechtse bedrijf Critical Mass werden de games ontwikkeld. Projectpartners Filmmacht en SDGHub zorgden voor de campagne en de website. ‘Scholen laten ons weten dat het mooie gesprekken oplevert en heel inspirerend is. Als je kinderen trouwens vraagt wat voor wet ze zelf zouden maken, komen ze met een wet tegen pesten, tegen oorlog en een wet om beter over de aarde na te denken. En kinderen vragen zich af waarom er niets over dieren in de Grondwet staat.’